Sunday, May 29, 2022

Հետաքրքիր փաստեր բնական մորթու պատմությունից

 История меха и кожиՄորթին հագուստ պատրաստելու համար նախատեսված ամենահին ավանդական նյութն է նյութն է: Ողջ պատմության ընթացքում մորթին անցել է ամենաերկար ճանապարհը հասարակ կաշվից, որը հնում տաքացնում էր մարդկանց մինչև ժամանակակից նորաձևության ուղղություններն ու միտումները: Նախնադարյան մարդիկ այն կրում էին հագուստի փոխարեն: Մորթիների օգտագործումը թվագրվում է հարյուր հազարավոր տարիներ : Այսօրվա դրությամբ բնական մորթին լինել սոցիալական կարգավիճակի հարստության, բարգավաճման, ճոխության խորհրդանիշ: Կարևոր է հասկանալ ոչ միայն թե ինչպիսի մորթի ենք մենք կրում, այլ նաև նրա պատմությունը:  

                                                      Միջնադարյան բնական մորթին

          Միջնադարյան բնական մորթին ուներ մեծ պահանջարկ: Այն ներկա էր ազնվականների բոլոր տեսակի կոստյումների վրա: Առանձնապես մեծ ջանքեր չէր պահանջում ստանալ կեղևի, կզաքիսի, սամույրի կամ աղվեսի մորթի, քանի որ Եվրոպայի խոշոր անտառներում ապրում էին բազմաթիվ փափկամազ կենդանիներ: Գոյություն ուներ հստակ կախվածություն մորթու տեսակների դասային համակարգերի միջև:  Կնգումի և կզաքիսի մորթիներ կրում էր բարձր խավը, աղվեսի, կեղևի, վենդրայի և ճագարի մորթիներ՝ միջին խավը: Հայտնի է, որ Իզաբելլա Բավարսկայան չէր ցանկանում մորթի իր հագուստները զարդարելու և տաքացնելու համար: Ավելի քան 150000 կաշիներ էին օգտագործում   նրա հագուստների երեսպատման համար: Միջին դարերում նաև սկսեցին օգտագործել հյուսիսային սկյուռի մորթի: Կաշիները կարվում էին մեծ ափսեների վրա, որոնք այդպես էլ վաճառվում էին, իսկ դերձակները կտրում էին սովորական գործվածքի պես: Կենդանիների բնական մորթու վաճառքը և բնական կաշվի  արտադրությունը հստակ կայացած համակարգ էր: Ժողովրդի շրջանում մորթին ստացավ «փափուկ ոսկի» քանի որ պատմության որոշ ժամանակաշրջանում մորթին վճարման միջոց էր համարվում և լիարժեք փոխարինում էր ոսկուն: 

Աղբյուրը՝

Sunday, May 22, 2022

Բնական կաշվի պատմությունից

История меха и кожи

 Վաղ ժամանակներից  բոլոր ցեղախմբերը և ազգերը օգտագործում էին բնական կաշվի հագուստի և  կոշիկի արտադրության համար: Գրեթե  մինչև XX դարը հեռավոր հյուսիսում բնակիչները իրենց ոտքին կրում էին կենդանիների փորոտված թաթերի երեսվածքները առանց մշակման: Շրջաններում, որտեղ ավելի տաք կլիմա էր, կենդանիների երեսվածքները արտադրում էին, քանի որ նրանք արագ էին փչանում ընկնելով: 700-300 հազար  տարի առաջ կոշիկը կարում էին կենդանիների մաշկի կտորներից , որոնք մշակվում էին սուր քարի քերիչներով: Քերելուց բացի երեսվածքները չորացնում էին: Նրանք վերածվում էին կաղնու և նրանց փափկեցնում էին փայտերով և քարերով, հունցում էին ձեռքերով, յուղում էին ճարպով և նմանատիպ բաներով: Տոգորումը հեշտ և արդյունավետ միջոց է և բնական կաշին մշակելու հիմնական փուլերից մեկը: Սլովակները կաշին մշակելու համար օգտագործում էին ձիու ճարպ, Ասիայի քոչվորները ոչխարի մսի, ճապոնացիները՝ կանճրակի յուղ, կովկասցիները՝ նավթ, հյուսիսում ապրողները՝ ձվի դեղնուց և լյարդ: Հին ժամանակներում նուրբ և թեթև բնական   կաշիները ստանում էին և օգտագործում էին նեխած կենդանիների արտաթորանքը մշակելու համար Արևելքում այծի կաշի արտադրում էին փտած մեզի և գոմաղբի օգտագործմամբ: Ամերիկայի հնդկացիները ստանում էին այնպիսի նուրբ բնական կաշի, ինչից զարմացած Քրիստոֆոր Կոլոմբոսը այն արտահանեց, որը այդքան հայտնի էր այծի կաշվով ՝կորդուանով: Հին Հնդկաստանում մթա 1V դարում այծի կաշին մշակում էին կարելով մորթին պղտոր հեղուկով կամ յուղապատվարևով ներսում լցնելով կաղնու նյութերով: Հին Պարսկաստանում նման ձևով մշակում էին շագրենը ձիու և այծի կաշին : Այդ եղանակը դարձավ ոչ այնքան տնտեսող, քանի որ չանը փոխարինեց բնական կաշվին: Չաները լցնում էին ջրով , ավելացնում էին հեղուկ փշատերևների, կաղնու կեղևի, ուռենու և որքան թթվային և հին է լուծույթը, այնքան փափուկ է և բնական կաշին: Դրա հետ մեկտեղ կաշին ներկում էին ավելացնելով կաղնու տերևը կարմիր երանգներով, որը կոչվում էր կրասնադուբնայա՝ հունական ընկույզի պատյանը շականակագույնով: Հյուսիսային Ամերիկայի հնդիկները կաշիները պահում էին թաց վիճակում, քսելով կավի խառնուրդ և գոմեշի մեզով ձգելով այն խփելով կաշվի ծայրերին փայտից պատրաստված մեխերը մշակում էին ճարպով, ուղեղը քերում, փափկեցնում էին, մրոտում էին ֆորմազդեցիներ, որոնք ծուխ էին պարունակում, նպաստելով կաշվի պահպանմանը:  Էսկիմոսական եղնիկի թավշակաշին տեղի էր ունենում օրիգինալ մշակմամբ: Քերում էին կաշվի մորթափառը և քսում էին ձիու դեղնուցը, ուղեղը  և ծամած լյարդը, պահպանելով մեկից երկու շաբաթ, մտցնելով փաթեթի մեջ բարձի փոխարեն: Կաշին մազազրկելու համար օգտագործում էին կենդանիների արտաթորանքներ, մախիր և կիր: Հումամուշտակը՝կոշտ կաշին ստանում էին մոխիրից և նրանից կարում էին պարզ կոշիկներ՝ տրեխներ : Հին Հունաստանում մագաղաթը ստանում էին կիրը մշակելուց կամ հումամուշտակի օճառից: 

Միջին Ասիայում կավիճը լայն տարածում ուներ : Ռուսաստանում առանձնահատուկ, ձիգ բնական կաշին ստացվում էր մազերը հցի դոնդողով կտրելուց հետո աղի, խմորած աղի  և ալյուրի խառնուրդից: Որպեսզի լուծույթը գերթթվի ջրի մեջ ավելացնելով ալյուր և դուրս էին թափում մի քանի տասնյակ դույլ արյուն: Արաբական թերակղզու ժողովուրդը աղի փոխարեն օգտագործում էին կվասցեվանիա ալյուր, ձվի դեղնուց և ստանում էին լայքա: Հարավային Եվրոպայում այն տարածում գտավ միայն Պետրոս առաջինի բարեփոխումներից հետո: Բնական կաշվի դաղաղվան և ներկման համար օգտագործում էին թալիս պարունակող բույսերի կեղևի թուրմեր:  

 Աղբյուրը`     


Monday, May 9, 2022

Հաղթանակի օրը աշխարհի տարբեր երկրներում

Հաղթանակի օրը ավանդաբար նշվում է ոչ միայն հետխորհրդային երկրներում, այլև հակահիտլերյան կոալիցիայի երկրներում և ոչ միայն: Պատմականորեն այնպես է դասավորվել, որ տարբեր երկրներում ֆաշիզմի դեմ հաղթանակը նշում են տարբեր օրերին և յուրաքանչյուր երկիր ունի տոնելու իր առանձնահատկությունները: 

                                          Գերմանիա

        Գերմանիան երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ  դաշնակից երկրների գլխավոր թշնամին էր: Ժամանակակից գերմանիայում մայիսի ութը նշում են որպես ազատագրման օր (Tag der Befreiung): ոչ մի պաշտոնական տոնակատարություն  տեղի չի ունենում, սակայն Բեռլինում տեղի է ունենում խորհրդային միության զորքերի հիշատակը հարգող արարողություն:  Այդ օրը Բեռլինում տեղի է ունենում միտինգներ և երթեր ֆաշիզմի դեմ հաղթանակի պատվին: Այդ օրը այգիներում Ռեխշտատի շուրջ հավաքվում են մարդիկ և պատերազմի տարիների երգեր են երգում: 

                                                Մեծ Բրիտանիա

           Մեծ Բրիտանիայում հաղթանակի տոնը ընդգրկված չէ պաշտոնական տոների ցանկում, սակայն դա չի նշանակում, որ բացակայում են պաշտոնական միջոցառտումները: Ամեն տարի մայիսի 8-ին ծաղկեպսակներ են դնում Ուայթոլ փողոցի հուշարձանի մոտ, նաև հավաքվում են վետերաններ, քաղաքական գործիչներ, հասարակական գործիչներ և հասարակ քաղաքացիներ: Մայիսի 9-ին  խորհրդային միության և Բրիտանական  վետերանների համար ավանդաբար ընդունելիություն և համերգ է անցկացվում Բելֆաստ թանգարանում: Հաղթանակի 70-րդ տարելիցը Մեծ Բրիտանիայում նշում էին մայիսի 8-10-ը: Պառլամենտի անդամ ուլիամ Խեյգը հայտարարեց, որ այդ օրը Բրիտանցիները պետք է նշեն այն բոլոր մարդկանց  հիշատակը, որոնք կռվել են այդ պատերազմում ողջ եվրոպայի հաղթանակի մեջ իրենց ներդրումն են ունեցել: Տարելիցի հետ կապված այնտեղ կանցկացվի մի քանի միջոցառում: Մայիսի 8-ին հայտարարվեց լռության րոպե: Հենց այդ ժամերին Չերչիլը հայտարարեց ֆաշիզմի դեմ հաղթանակի մասին: Ժամը տասին  ղողանջեցին լոնդոնի բոլոր եկեղեցիների զանգերը, իսկ երեկոյան համերգ կանցկացվի և երթ տեղի կունենա: 

                                                       Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ

               Այստեղ հաղթանակի օրը տոնում են մայիսի 8-ին, սակայն ազգային տոն է համարվում սեպտեմբերի 2-ը Ճապոնիայի կապիտուլիացիայի օրը: նախորդ տարի հաղթանակի օրվա տոնակատարությունները սկսվեցին ապրիլից մեծ ավտոշքերթով, որը նվիրվում էր այդ տոնին: Մեքենաները ներկված էին ԱՄՆ-ի, Խորհրդային միության և Ռուսաստանի դրոշի գույներով: և պատերազմին նվիրված նկարներով: Հիամ ԱՄՆ-ում հաղթանակի 3օրյա միջոցառումներն են, սկսված մայիսի 7-ից: մայիսի 8-ին տեղի են ունենում հիշատակի արարողություններ: 

                                                                        Ֆրանսիա

           Ֆրանսիայում  տոնը այնքան շուքով չեն նշում, ինչպես այլ երկրներում, թեպետ համարվում է պետական տոն: Ավելի մեծ տոն է համարվում Նորմանդիայում դաշնակիցների հաղթանակը ֆաշիզմի դեմ: Մայիսի 8-ին  դրոշակներ է բարձրացվում, հայրենասիրական երգեր են երգում և անհայտ   զինվորի հոշաքարի մոտ հիշատակի արարողություններ են տեղի ունենում: 

                                                 Չեխիա, Սլովակիա և լեհաստան 

                Քանի դեռ ԱՄՆ-ում եվ եվրոպայում տոնը նշում են շատ զուսպ, Պրահայում և Բրիտասլավիայում տոնը նշում են հետխորհրդային երկրների պես լավագույն ձևով:՝Երթեր, տեխնիկայի ցուցադրում, զբոսանքներ, հիշատակի արարողություններ : Տոնը այդպես են նշում նաև Լեհաստանում: 

                                                      Նիդեռլանդներ ն   Դանիա

                  Այս երկրներում այն նշում են մայիսի 5-ին, քանի որ այդ ժամանակ է եղել ազատագրումը: լինում են երթեր և հիշատակի արարողություններ: 

                                                             Իտալիա 

                    Այստեղ տոնը նշվում է ապրիլի 25-ին: Հռոմում տեղի են ունենում պաշտոնական արարողություններ և անհայտ զինվորի հուշաքարի մոտ հիտակի արարողություններ:

                                                        Իսրաել

                    Իսրաելում տոնը նշել սկսել են միայն 1995 թվականից մայիսի 8-9 երթերով: 

                       Աղբյուրը՝

     

Sunday, May 1, 2022

Մայիսի 1-ը Եվրոպայում

Весенний Первомай! Как День труда празднуют в разных странах Европы |  Сюжеты | Baltnews - новостной портал на русском языке в Литве, Прибалтика,  сводки событий, мнения, комментарии.   Բացի Ռուսաստանից, որպես ազգային տոն մայիսի 1-ը նշում են Ավստրիայում, Հայաստանում, Բելառուսում, Բուլղարիայում, Բելգիայում, Բոսնիայում եվ հերցեգովիանայում,Գերմանիայում, Վենգրիայում, Հունաստանում Իսլանդիայում, Իսլանդիայում, Իսպանիայում, Իտալիայում, Լիտվայում, Լյուքսեմբուրգում, Նորվեգիայում. Լեհաստանում, Մալթայում,  Պորտուգալիայում, Ռումինիայում, Կիպրոսում, Սերբիայում, Սլովալլկիայում, ՜եխիայում, Թուրքիայում, Ֆրանսիայում և այլ եվրոպական երկրներում: Այն առաջացել այն ժամանակ, երբ խորհրդային միությունը դեռ ձևավորված չէր:Առաջին անգամ Ամերիկական աշխատողները ցույցի դուրս եկան, որի ժամանակ եղան բազմաթիվ զոհեր: Ամենազանգվածային միջոցառումները լինում են Ֆրանսիայում և  Գերմանիայում: Երբեմն քաղաքական կուսակցությունների միտինգները կռվով են ավարտվում: Մայիսի մեկը վաղուց չի ասոցացվում ոչ Խորհրդային միության, ոչ  աշխատավորների և նրանց իրավունքների հետ, այն պարզապես գարնանային օր է, եչբ կարելի է հանգստանալ, բար գնալ ընկերների հետ կամ ընտանիքի հետ պիկնիկ անել:  

                                                      Ֆինլանդիա

         Ֆինլանդիայում ապրիլի 30-ի գիշերը և մայիսի 1-ի առավոտյան սկսվում է ուրախ, ուսանողական դիմակահանդես, որին մասնակցում է ողջ երկիրը: Վատտու անունը ծագել է կաթոլիկական Սուրբ Վալպուրգի անունից ՝ դա ֆիննակա դիմակահանդեսն է, ոևըտ նշում են նաև այլ սկանդինավյան երկրներում: Ուսանողները հիմնականում զբոսնում են և խմում  գինի: 

                                                           Նորվեգիա

        Այստեղ մայիսի 1-ը համարվում է աշխատավորների իրավունքների պաշտպանության օր: Երկրորդ միջազգային ֆարիզյան կոնգրեսում, որին որոշում ընդունվեց նշել մայիսի 1-ըորին մասնակցեց Կարլ Իսպեսենը առաջարկեց այդ օրը անցկացնել մայիսյան ցույցեր: 

                                                           Իտալիա

   Իտալիայում մայիսի 1-ը սերտորեն կապված է բնության հետ : Հին Հռոմեացիները մայիսի սկզբին պաշտում էին երկրի ր պտղաբերության Աստվածուհուն: Այդ օրը Իտալացիները աշխատում են քաղաքից դուրս գնալ: կան նաև այնպիսի մարդիկ որոնք զարդարում են մայիսյան ծառը և շուրջպար են անում, ավանդույթը մեծամասամբ կարելի է հանդիպել փոքր քաղաքներում: Շատ գյուղերում ծառը փորում են երջանկության համար.իսկ եկեղեցիներում մատուցվում է պատարագ Սուրբ Հովսեփի պատվին:

                                                      Իսպանիա

        Իսպանիայում աշխատավորների օրը համընկնում է սիրահարների օրվա հետ: Կանաչ Սանտյագոն Վալենտինի օրվա իսպանական այլընտրանքն է: Հնում այդ օրը հայտնի էր այդպես կոչված Ռոմերիի անվամբ, որը ծագել է Հոմերոս այպես էին անվանում ուխտավորներին, որոնք խոնարհվոում էին սուրբ վայրերին: 

                                                      Չեխիա

        Բացի սիրո տոնից այդ օրը չեխերը նշում են սիրո տոնը: Այդ գեղեցիկ համադրությունը կապված է Կարելլա Գինեկա Մախիի «Մասիս» բանաստեղծության հետ: 

Աղբյուրը՝