Ժամանակակից երեխաների կողմից համակարգիչը ավելի հաճախ օգտագործվում
է որպես տեղեկատվության հիմնական աղբյուր: Ցավոք, դա տեղի է ունենում մարդկանց շարժիչ գործունեության, բնության հետ շփման, գրքեր կարդալու հաշվին,ինչը այդքան անհրաժեշտ է ներդաշնակ անձի լիարժեք
զարգացման համար:
Համակարգչային տեխնիկայի ազդեցությունը երեխայի փխրուն օրգանիզմի
վրա այսօր առավել արդիական խնդիրներից մեկն է: Այս հոդվածում մենք կխոսենք երեխային
վաղ համակարգչի հետ ծանոթացնելու լավ և վատ կողմերի մասին, նախադպրոցական տարիքի երեխաներին
համակարգչով աշխատելու գործառնական պատրաստվածության, ինչպես
նաև երեխային այդ աշխատանքին ճիշտ պատրաստելու
մասին:
Փաստարկներ կողմ
Համակարգիչը զարգացնում է մտածողությունը և նպաստում է երեխայի
մտավոր զարգացմանը: Այդ փաստարկը ունի գիտական հիմք, դրան աջակցում են շատ մանկավարժներ:
Նախադպրոցական տարիքի երեխաները, որոնք պարբերաբար օրն անցկացնում են համակարգչի առջև,
կարող են պարծենալ հետևյալ բարելավված հատկանիշներով՝ուշադրության, կամայական հիշողության, ճանաչողական մոտիվացիայով, շարժիչային համադրմամբ, ինչպես նաև տեսողական և շարժիչային վերլուծիչ համատեղ գործունեության համադրմամբ:
Այդ ամենը հոգեբանորեն
նախապատրաստում է երեխային դպրոց հաճախելուն:
Փաստարկներ դեմ
Հիմնականում դրանք ներկայացնում են բժիշկները` խոսելով նրա
մասին, որ էլեկտրամագնիսական ճառագայթը,երկար ժամանակ նստած դիրքով մնալը վատ է անդրադառնում
երեխայի առողջության վրա, հանգեցնելով հոգնածության, զգացմունքային սթրեսի, նյարդա-զգացմունքային լարման, կեցվածքի և տեսողականի վատթարացմանը:
Բժիշկները հանգում են այն եզրակացության, որ նախադպրոցական
երեխայի մտավոր և ֆիզիկական առողջության համար
համակարգիչը ավելի շուտ վնաս է, քան օգտակար: Հնարավոր չէ հստակ ասել ճիշտ են
նրանք, կամ մյուսները: Բերել երեխային առաջընթացի զոհասեղանին իհարկե պետք չէ, բայց
պետք չէ նաև մոռանալ, թե որքան կարևոր է համակարգչային գրագիտությունը, ժամանակակից
արագ զարգացող աշխարհում նույնպես պետք չէ: Այսպիսով ի՞նչպես գտնել ոսկե միջինը:
Առաջարկություններ
1.Առավել խիստ պահանջներ պետք է ներկայացվեն մոնիտորին
Իդեալական մոնիտորը հեղուկ բյուրեղային է և համապատասխանում
է միջազգային անվտանգության չափանիշներին:
2.Ճիշտ ընտրեք համակարգչով աշխատելու կահույք: Այն պետք է համապատասխանի
նախադպրոցականի հասակին և տարիքին՝ Նվազագույնի հասցնել երեխայի ֆիզիկական բեռը:
3.Տարածքը, որտեղ տեղադրված
է համակարգիչը պետք է լավ օդափոխվի, այնտեղ պարբերաբար պետք է իրականացվի թաց մաքրում:
4.Սենյակը, որտեղ աշխատում է երեխան համակարգչի առջև, պետք
է լինի միատեսակ, լուսավորված, մոնիտորի էկրանին
պայծառ լույս հայտնվելուց խուսափելու համար:
5. Հիշեք նախադպրոցական
երեխայի համակարգչի առջև նստելու ժամանակի պահանջի մասին:Վեց տարեկան երեխայի միատեսակ աշխատանքի չափը 15 րոպեն է, պարբերաբար աշխատանք
2շաբաթը մեկ: Ցավոք սրտե շատ ծնողներ մոռանում են դրա մասին, հակառակը նրանք գոհ են
նրանից, որ իրենց երեխան կարող է ժամերով նստել համակարգչի առջև և իրենց չշեղել :
Պահանջներ խաղերին
1.Ձեր համակարգչի
մոդելին համապատասխան խաղ
2Համապատասխանում
է երեխայի գիտելիքի և տարիքի մակարդակին
3Գրավիչ է դիզայնով
և բովանդակությամբ
4Խաղի էթնիկական
բովանդակությունը, նրա դրական և բացասակահ երոսները, նրանց փոխազդեցությունը միմյանց
հետ, ամեն ինչը համապատասխանում է ձեր բարոյական սկզբունքներին:
5.Ուշադրություն
դարձրեք, թե ի՞նչ գիտելիք կստանա երեխան խաղի ընթացքում:
6.Խաղը պետք է
առկա լինի տարբեր մակարդակների դժվարության, այն պետք է լինի հետաքրքրաշարժ, պահանջի
կենտրոնացում, իրավիճակը վերլուծելու կարողություն, տարբեր էլեմենտների համատեղելու կարողություն:
7.Խրախուսելի է, եթե խաղը ներառում է միաժամանակյա համակարգչի
մոտ գտնվելու 2 կամ 3 մարդ, այդ դեպքում դուք կարող եք միանալ երեխային:
8.Խաղում երկար առաջադրանքները
պետք է փոխարինել կարճաժամկետ առաջադրանքներով:
9.Աշխատանքի
վերջում պարտադիր կատարեք վարժություններ աչքերի համար նախատեսված համակարգչով:
Համակարգչով աշխատելու նախադպրոցականի պատրաստակամությունը
Երեխայի համար համակարգի հետ շփումը չի համարվում
սովորական, և բնական գործունեություն:Այն պահանջում է կենտրոնացում, ուժ և ուշադրություն:
Որոշ երեխաներ, որքան էլ որ տարօրինակ չհնչի հրաժարվում են սովորել համակարգչի առջև
աշխատել, մյուսներին այդ հմտությունները տրվում են մեծ դժվարությամբ:
Սակայն նույնիսկ այն երեխաների շրջանում, ովքեր պատրաստ են
կապ հաստատել համակարգչի հետ, զգուշավոր վերաբերմունք են ցուցաբերում այս տեխնիկական սարքի
նկատմամբ, որը հետագայում բացասական կամ նույնիսկ վախ է առաջացնում:
Ո՞րն է պատճառը այդ բացասական վերաբերմունքի:
Բանն այն է,
որ հիմնականում երեխայի համակարգչով առաջացող դժվարությունները կապված են փխրուն մանկական
օրգանիզմի նոր գործունեության հարմարվողականության առանձնահատկությունների հետ:
5-6 տարեկան երեխաներին բնորոշ է անկատարելիությունը, ինչպես ֆունկցիոնալ, այնպես էլ անատոմիական բոլոր համակարգերի և օրգանների զարգացումը, ինչը հանգեցնում է երեխայի բարձր արտաքին ազդեցությունների զգայնությանը:Երբ տոկոնության սահմանները խախտվում են, երեխայի մոտ կարող են առաջանալ մարմնի ձևավորման խանգարում և առողջական վիճակի տարբեր շեղումներ:
5-6 տարեկան երեխաներին բնորոշ է անկատարելիությունը, ինչպես ֆունկցիոնալ, այնպես էլ անատոմիական բոլոր համակարգերի և օրգանների զարգացումը, ինչը հանգեցնում է երեխայի բարձր արտաքին ազդեցությունների զգայնությանը:Երբ տոկոնության սահմանները խախտվում են, երեխայի մոտ կարող են առաջանալ մարմնի ձևավորման խանգարում և առողջական վիճակի տարբեր շեղումներ:
Դա գիտականորեն ապացուցված է հետազոտողների կողմից՝ այս տարիքային խմբում համակարգված ուսուցման հարմարմարվելուն: Խախտվում է վարքագիծը, փոխվում է զգացմունքային տրամադրվածությունը, առաջանում է գրգռվածություն,
նաև հատուկ է սխալ ռեակցիա դիտողությունների ժամանակ(լաց կամ ագրեսիա):
Հարմարվողականության ընթացքում օրգանիզմը հարմարվում
է երեխան ավելի հանգիստ է արձագանքում բեռնվածություններին, տիրապետում է ուսումնական
գործունեության հմտություններին:
Այդ նույն բանը կատարվում
է, երբ երեխան սովորում է աշխատել համակարգչով:
Նրա մարմինը նույն ձևով հարմարվում է նոր պայմաններին:
Նրա մարմինը նույն ձևով հարմարվում է նոր պայմաններին:
Որպեսզի հարմարեցումը լինի քիչ, երկարատև և ծանր, անհրաժեշտ
է որոշակի գործառույթների հասունություն, որն ապահովում է այդ հմտություններին տիրապետելու
հաջողությունը:
Նշանակություն ունեցող գործառույթներ, համակարգչի հետ երեխայի
հաջող կապի համար:Սկզբում երեխան սովորեց աշխատել ստեղմնաշարի հետ, սեղմել անհրաժեշտ
ստեղները հստակ և արագ անցկացնելով հայացքը միարժամանակ մոնիտորից մինչև ստեղմնաշարը
և հակառակը:
Երբեմն ստիպված էինք աշխատել առավել արագ, և այդ ժամանակ երեխաները կարող են ունենալ դժվարություններ և թույլ տալ սխալներ: հետևաբար ստեղմնաշարի հետ աշխատելու համար նշանակություն կունենա նյարդային գործընթացների շարժունակությունը, որը սահմանում է գործողությունների արագությունը, շարժական գործառույթների ձևավորման աստիճանը:Բնականաբար համակարգչով աշխատելու համար, կարևոր է տեսողական համակարգի զարգացումը, որը կրում է բարձր ծանրաբեռնվածություն:
Երբեմն ստիպված էինք աշխատել առավել արագ, և այդ ժամանակ երեխաները կարող են ունենալ դժվարություններ և թույլ տալ սխալներ: հետևաբար ստեղմնաշարի հետ աշխատելու համար նշանակություն կունենա նյարդային գործընթացների շարժունակությունը, որը սահմանում է գործողությունների արագությունը, շարժական գործառույթների ձևավորման աստիճանը:Բնականաբար համակարգչով աշխատելու համար, կարևոր է տեսողական համակարգի զարգացումը, որը կրում է բարձր ծանրաբեռնվածություն:
Պարապմունքը ենթադրում տրամաբանական և տարածական խնդիրների
լուծում, ինչը պահանջում է համադրելու, համեմատելու, վերլուծելու կարողութուն, ինչպես նաև զարգացման
ապստրակտ մտածողություն:
Բացի դրանից նախադպրոցական երեխային սպասում
է բախում տարբեր համակարգչային ծրագրերի հետ, հիշել տարբեր հիմնական համակցություններ,
և ղեկավարելու կանոններ:Այստեղից հետևում է, որ հաջողված պարապմունքների համար հարկավոր
է բավականաչափ զարգացած կարճաժամկետ հիշողություն:
Դուք կարող եք օգնել երեխային զարգացնել այդ գործառույթները
Վարժություններ կարճաժամկետ
հիշողության զարգացման համար:
«Հիշեք
այդ խոսքը»
Խաղացեք երկուսով երեխայի հետ: Հերթով ասեք մի նոր բառ և
ավելացրեք այն նրանից առաջ արտասանած բառով: Հետո հերթականությամբ յուրաքանչյուր խաղացածին
ավելացնել նրանց նորերով:
«Լսիր
և հիշիր»
Ընթերցեք տասը զույգ իրար հոմանիշ բառեր(օրինակ՝ ձմեռ-ձյուն,
կենդանաբանական այգի-ընձուղտ, ներկեր-ալբոմ և այլն): Երեխան պետք է դրանք հիշի: Հետո
արտասանեք զույգի առաջին բառը, երեխան պետք է հիշի և արտասանի եկրորդը: Դուք հաստատում
եք պատասխանի ճշտությունը և անցնում եք հաջորդ զույգի բառերի զույգին: Այդ վարժությունները
խորհուրդ է տրվում կատարել շաբաթը երեքից ոչ
ավել: Խաղալ կարելի է ինչպես տանը, այնպես էլ զբոսնելուց:
Հավասարակշռության և շարժումների ճշգրտության զարգացման վարժություններ:
«Կեգլի»
Հարկավոր է կեգլիների
և գնդակների հավաքածուներ: Կեգլիները հարկավոր
է տեղադրել շարքերով: Երեխան նստում է գետնին ոտքերը բացած, ձեռքերում գնդակը պահած:
Գնդակը գետնին գլորելով, նա պետք է գլորել կեգլիները: Վարժությունները կրկնվում են
6-8 անգամ:
Մանկական բասկետբոլ
Անհրաժեշտ է փայտե խորանարդ 35х35սմ շրջանաձև բացված անցքերից
մեկի վրա(անցքի տրամագիծը 14 սմ: Երեխան կանգնած է կուբայի կողքին, իր գնդի ձեռքում:
Անհրաժեշտ է փոսը գնդակով հարվածել: 5 կրակոց կկատարվի երկու ձեռքերով, ապա ձախից
5 կրակոց եւ աջ ձեռքով 5 կրակոց: Երբ թիրախը հարվածում է, երեխայի քայլը քայլ է դեպի
խորանարդի կողմը, եթե այն ձախողվի: Եթե մի քանի երեխաներ են խաղում ապա հաղթողը կլինի
առավելագույն հեռավորության վրա առավելագույն միավորներ ունեցողը:
Մանկական ֆուտբոլ
Կառուցեք ֆուտբոլային դարպասները 35 սմ յուրաքանչյուր
առարկաներից: Երեխան նստած է ֆուտբոլային դարպասից 5 մետր հեռավորության վրա ոտքերը
երկողմանի փռված: Երեխայի խնդիրն է գնդակն
այնպես գլորել, որ որ մտնի դարպասներ: Զբաղվեք երեխայի հետ այդ վարժությունով շաբաթը
2 անգամ 10-15 րոպե: Եթե ընտանիքում մի երեխա է, ապա նրա «մրցակիցը» պետք է դառնա չափահասներից մեկն
ու մեկը, քանի որ երեխաները սիրում են մրցակցել:
Վարժություններ ձեռքերի և մատների նուրբ շարժումների զարգացման
համար
«ծանոթություն»
Երեխան պետք է հերթականությամբ
դիպչի ձեռքերի մեծ մատներով ուրիշի ձեռքերին:Կարելի է դանդաղեցնել հպման արագությունը
նաև կատարել մի քանի հպում նույն մատով իրար ետևից:
«Երազ»
Երեխայի ձեռքերի մատները ընկած են ափով վերև: Մատները պետք
է դնել ափի մեջ հերթականությամբ «Մատները քնում են»: Երբ նրանք հավաքվում են բռունցքի
մեջ, սկսվում է արթնացում–մատների ուղղումը ևս հերթականությամբ:
Վարժությունը կատարվում է ձախի համար, իսկ աջ ձեռքի համար հերթականությամբ:
Վարժությունը կատարվում է ձախի համար, իսկ աջ ձեռքի համար հերթականությամբ:
«Ահա և ես»
Յուրաքանչյուր մատին տրվում է անվանում. կարելի է տալ հեքիաթային
հերոսի անվանում: Մատները երեխան բռունցքի մեջ է հավաքում: Հետո չափահասը ասում է անուններից
մեկը, երեխան պետք է ուղղի համապատասխան մատը, Երկու կամ երեք հերոս կարող է «հայտնվել»
միաժամանակ:
Խորհուրդ ծնողներին
Մի նստացրեք երեխային
համակարգչի առջև միայն նրա համար, որ ձեր ըներների, ծանոթների կամ հարազատների երեխաները երկար ժամանակ են անցկացնում մոնիտորի
առջև: Երեխան՝ինքը պետք է որոշի ի՞նչով է իրեն հաճելի զբաղվել:Հնարավոր է, որ երեխայի
ընտրությունը լինի օգտակար նրա զարգացման և առողջության համար:
Մի խոսքով ցանկացած
բռնություն այստեղ անընդունելի է:
Հետևեք երեխայի վարքագծին, երբ երեխան նոր-նոր է սկսում ծանոթանալ համակարգչին:Այդ հետևողականությունը կօգնի ճիշտ ժամանակին զգուշացնել
հնարավոր վտանգների մասին:
Ֆունկցիոնալ պատրաստվածության համար վարժությունները նախօրոք:
Աշխատեք այնպես անել, որ պարապմունքները համակարգչի առջև
երեխայի համար լինեն հետաքրքիր ՝ինքներտ էլ
մասնակցեք դրան հաճույքով:Միայն այդ դեպքում կարելի է հույս ունենալ դրական արդյունքի
վրա:
Կատարեք որոշ վարժություններ զբոսանքի կամ էքսկուրսիաների
ժամանակ:Օգտագործեք յուրաքանչյուր հնարավորություն ամրացնելու երեխայի հիշողությունը,
զարգացնել ճշտությունը, նրա շարժումների կորդինացիան և այլ հատկանիշներ, որոնք կօգնեն
երեխային համակարգչի առջև աշխատելիս:
Մի սկսեք զբաղվել բոլոր առաջարկվող վարժություններով միանգամից,
կատարեք դրանք աստիճանաբար: Վարժությունները չպետք է հոգնացնեն երեխային:
Ընտրեք վարժությունների, խաղերի ձեր տարբերակը, դա կնպաստի նախադպրոցականի հետաքրքրություններին:
Կդարձնի պարապմունքը ոչ ձանձրալի և բազմազան:Մտածեք նոր խաղեր երեխայի հետ միասին:
Հիշեք, որ ոչ բոլոր վարժությունները երեխայի մոտ կստացվեն
միանգամից:Ոչ մի դեպքում ցույց մի տվեք ձեր դժգոհությունը: Ավելի լավ է քննարկեք փոքրիկ աշակերտի հետ իր ձախողման պատճառները
և փորձեք նրան խրախուսել:
Ունեցեք հատուկ նոթատետր, որտեղ դուք կգրանցեք այս կամ այն
վարժությունների կատարման արդյունքները, նշեք, թե ի՞նչն է երեխայի մոտ ստացվում, ինչը դեռ ոչ:
Հաճախ զրուցեք նախապրոցական
երեխայի հետ իր հաջողությունների, այն մասին ինչ է նա արդեն սովորել և ի՞նչ բարձունքների
է հասել:
Մի համեմատեք ձեր երեխային մյուս երեխաների հետ և մի շտապեցրեք
նրան: Հիշեք, որ մանկական օրգանիզմի ֆունկցիոնալ և հոգեբանական պատրաստվածությունը, նոր ձևի գործունեությանը յուրաքանչյուրի մոտ
արտահայտվում է իրենց համար ցանկալի տեմպով: Հասկացեք և օգնեք ձեր երեխային,
քանի որ յուրաքնչյուր երեխան եզակի է: