Պարօլիմպիական խաղերը

Պարоլիմպիական խաղեր(Պարоլիմպիկ խաղեր)   միջազգային սպորտային մրցույթներ հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար:Ավանդաբար անցկացվում է օլիմպիական խաղերից հետո, իսկ 1988թ. Ամառային պարօլիմպիական  խաղերից՝ հետո նույն սպորտային օբյեկտներում:

2001թ. այդ պրակտիկան ամրապնդվեց ՄՕԿ-ի եւ  Միջազգային պարօլիմպիկ կոմիտեի միջեւ համաձայնության արդյունքում: Պարօլիմպիկ ամառային խաղեր անցկացվում են 1960 թվականից եւ 1976 թվականից ի վեր `Պարօլիմպիական ձմեռային խաղերը:

Սպորտի ձեւավորումը, որտեղ հաշմանդամություն ունեցող մարդիկ կարող են մասնակցել,անգլիական նյարդավիրաբույժ Լյուդվիգ Գութմանի անվան հետ  է կապված,  ով հաղթահարելով նման մարդկանց հետ կապված դարավոր կարծրատիպերը, առաջ տարավ սպորտը  որպես ողնաշարի լարված հիվանդների վերականգնման գործընթացը: Գործնականում նա ապացուցեց, որ ֆիզիկական հաշմանդամություն ունեցող մարդկանց համար սպորտը նպաստում է հաջողակ կյանքի համար,վերականգնում է հոգեկան հավասարակշռությունը, թույլ է տալիս վերադառնալ լիարժեք կյանքին, անկախ ֆիզիկական հաշմանդամությունից, ուժեղացնում է ֆիզիկական ուժը, որն անհրաժեշտ է սայլակը կառավարելու համար:

Անունը սկզբնապես կապված էր «ստորին վերջույթների կաթված» տերմինի հետ, քանի որ այս մրցումները անցկացվում էին ողնաշարի վնասվածքներով մարդկանց շրջանում, սակայն մարզական խաղերին եւ այլ հիվանդություններով անձանց մասնակցությամբ  վերանվանվել է որպես «մոտ, օլիմպիադային (հունական օլիմպիադա)»: Նկատի ունենալով օլիմպիական հետ պարօլիմպիական մրցումների հավասարության եւ զուգահեռության մասին:

   «Պարօլիմպիականը»արձանագրվել է ակադեմիական «Ռուսաստանի ուղղագրական բառարանում»   եւ այլ  բառարաններում: «Պարօլիմպիականը»  համարվում  է ոչ  նորմատիվ և այլ բառարաններում  նշված չէ եւ օգտագործվում է միայն պաշտոնական, պետական ​​մարմինների փաստաթղթերում, լինելով   (ՄՕԿ) Անգլերեն լեզվով  պաշտոնական անվան  հետ  Paralympic Games.: Ռուսաստանի Դաշնության»Դաշնային որոշակի իրավական ակտերով փոփոխություններ եւ լրացումներ կատարելու  նոյեմբերի 9, 2009 № 253- մասին»  օրենքը (ընդունվել է Պետական ​​դումայի նախագահի կողմից, 2009թ Հոկտեմբերի 21-ին  հաստատված: Դաշնության խորհրդի հոկտեմբերի 30-ին, 2009 թ.) հաստատված միատեսակ կիրառումը Ռուսաստանի Դաշնության   օրենսդրությամբ » «Պարօլիմպիկ»   եւ  «Խուլերի օլիմպիական»   բառերը «սպորտային»  եւ ձեւավորված դրանց հիման վրա այլ արտահայտություններ: «Ռուսաստանի Դաշնային պարօլիմպիական կոմիտեի», «պարօլիմպիական խաղերի»  եւ  այլ օրենքներում նշված բառերի ուղղագրությունը բերված է միջազգային սպորտային կազմակերպությունների կողմից սահմանված կանոններին համապատասխան: 

Պարоլիմպիկ» տերմինի մերժումը կապված է նրանով, որ «օլիմպիական» եւ նրա ածանցյալ գործիքների օգտագործումը մարկետինգի եւ այլ առեւտրային նպատակների համար պետք է համակարգված լինի յուրաքանչյուր անգամ ՄՕԿ-ի հետ:

Սկզբում «Պարоլիմպիկ խաղերը» օգտագործվել է ոչ պաշտոնական: 1960-ականների խաղերը պաշտոնապես անվանվեցին «Իններորդ միջազգային մանդևելյան խաղեր»  եւ միայն 1984-ին նրանք ստացան առաջին պարօլիմպիական խաղերի կարգավիճակը:

Առաջին խաղերը, որտեղ պաշտոնապես կիրառվել են «Պարоլիմպիկ» տերմինը, 1964թ-ի Խաղերն էին: Այնուամենայնիվ, մինչ 1980-ականների մի շարք խաղերում օգտագործվել է «Օլիմպիական խաղերը հաշմանդամների համար» տերմինը, 1984թ. «Հաշմանդամների միջազգային խաղերը»:Վերջապես,«Պարоլիմպիկ»տերմինը պաշտոնապես հաստատվել է, սկսած 1988 թվականի խաղերից:

1948թՄանդեւիլ հիվանդանոցում բժիշկ Լյուդվիգ Գուտմանը բրիտանացի վետերաններին հավաքեց Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից վերադարձած ողնուղեղի վնասվածքներով մարդկանց `մասնակցելու սպորտային մրցույթներին:

Այդպես կոչված «սպորտի հայրը հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար»,Գուտմանը կոչ է արել  Գուտմանը եղել է սպորտի օգտագործման ուժեղ կողմնակից, ողնուղեղի վնասվածք ունեցող մարդկանց կյանքի որակի բարելավման համար:Առաջին խաղերը, որոնք դարձան Պարօլիմպիական խաղեր    նախատիպն էր, 1948 թ. Սթոք-Մանդեւիլի Սայլակով խաղերի անվան նախատիպն էր  էր եւ համընկավ ժամանակին Լոնդոնում կայացած օլիմպիական խաղերի հետ: Guttman-ը շատ հեռու նպատակ ուներ հաշմանդամների համար օլիմպիական խաղերի ստեղծում:Բրիտանական Մանդեւիլյան   Խաղերը տարեկան անցկացվում էր, իսկ 1952թ, Հոլանդիայի սայլակով մարզիկների մասնակցությամբ մրցաշարերին մասնակցելու համար, խաղերը ստացել են միջազգային կարգավիճակ եւ 130 մասնակից 1960-ին Հռոմում կայացած IX Մանդեւիլյան Խաղերում, որոնք ոչ միայն բաց էին պատերազմի վետերանների համար:

Նրանք համարվում են առաջին պաշտոնական պարօլիմպիական խաղերը: Հռոմում մրցեցին աշխարհի 23 երկրներից ժամանած 400 անվասայլակով մարզիկները: Այդ ժամանակվանից սկսվեց աշխարհում պարօլիմպիական շարժման արագ զարգացումը

1976թ. Առաջին Պարօլիմպիկ ձմեռային խաղերը տեղի ունեցան Օրնսկոլսվիկ քաղաքում (Շվեդիա), որտեղ առաջին անգամ մասնակցում էին ոչ միայն անվասայլակով, այլեւհաշմանդամության այլ կատեգորիաների մարզիկներ: 

1976թ.-ին Տորոնտոյում անցկացվող ամառային պարоլիմպիկ խաղերը պատմություն են կազմել, հավաքելով 1600 մասնակիցներ 40 երկրներից, ներառյալ կույր եւ վատ տեսնող, փարապլիգիկաներ, ինչպես նաեւ  կտրված ոտքերով մարզիկներ ողնաշարի վնասվածքներով եւ այլ ֆիզիկական խանգարումներով: Մրցումները, որոնց նպատակն էր նախապես հաշմանդամների բուժումը եւ վերականգնումը, դարձավ ամենաբարձր մակարդակի սպորտային միջոցառում, որի կապակցությամբ անհրաժեշտ էր ստեղծել կառավարման մարմին: 1982թ. Ստեղծվեց Հաշմանդամների միջազգային սպորտային կազմակերպությունների համակարգող խորհուրդը: 1989թ  Ստեղծվել է Միջազգային պարալիմպիական կոմիտե եւ համակարգող խորհուրդը իր լիազորությունները լիովին հանձնել է 1993 թվականից:Պարоլիմպիկ շարժման հերթական շրջադարձը 1988 թ-ի  պարоլիմպիական ամառային խաղն էր, որի համար օգտագործվել էին նույն վայրերը, որոնցում անցկացվել էին օլիմպիական մրցույթները:

1992թ.Պարօլիմպիական ձմեռային խաղերը նույն քաղաքում էին, եւ առաջին անգամ (ձմեռային խաղերի համար) նույն մարզերում, ինչպես օլիմպիական մրցույթներում: 2001թ.-ին Միջազգային օլիմպիական կոմիտեն եւ Միջազգային պարօլիմպիական կոմիտեն ստորագրեցին համաձայնագիր, համաձայն որի, 2008 թվականից սկսած, պարօլիմպիկ խաղերը պետք է անցկացվեն նույն տարում եւ օգտագործեն այն նույն հնարավորությունները, ինչպիսիք են Օլիմպիական խաղերը: Միևնույն ժամանակ, Պարօլիմպիկան  խաղերը կազմակերպվում են նույն կազմակերպչական կոմիտեի կողմից, ինչպես օլիմպիական խաղերը եւ ֆինանսավորվում են նույն աղբյուրներից: Դե ֆակտո այս կարգը կիրառվել է 2002 թվականից ի վեր:

 Թարգմանեց՝ Տիգրան Գևորգյանը

 Աղբյուրը՝ վիքիպեդիա